Alternativne sankcije bi trebalo da budu prihvaćene od društva kao adekvatna zamjena kazni zatvora, a informisanje javnosti je važno kako bi efekat tog instituta bio ostvaren, saopšteno je na nacionalnoj konferenciji Centra za monitoring i istraživanje (CeMI).
Programski direktor CeMI-ja, Ivan Vukčević, kazao je, predstavljajući preporuke studije „Rezultati i efikasnost primjene alternativnih sankcija u Crnoj Gori“ da je nizak nivo informisanosti građana o značaju i pozitivnim efektima alternativnih sankcija.
„Da bi očekivani efekat alternativnih sankcija i mjera bio u potpunosti ostvaren, potrebno je da alternativne sankcije i mjere budu prihvaćene od strane šire javnosti kao adekvatna zamjena kazni zatvora, pa je informisanost javnosti o pozitivnim efektima alternativnih sankcija važan korak na tom putu“, istakao je Vukčević na nacionalnoj konferenciji „Rezultati i efekti primjene alternativnih sankcija u Crnoj Gori“.
On je ukazao da Zakon o izvršenju uslovne osude i kazne rada u javnom interesu nije u potpunosti usaglašen sa međunarodnim standardima u oblasti probacije i alternativnih sankcija.
„Zakon ne propisuje izričito pravo na pravni lijek povodom stvari koje utiču na ostvarivanje njihovih prava u vezi sa primjenom alternativnih sankcija, što nije u skladu sa Probacionim pravilima Savjeta Evrope i Tokijskim pravilima. Izmjenama i dopunama Zakona o izvršenju uslovne osude i kazne rada u javnom interesu treba predvidjeti mogućnost pravnog lijeka“, naveo je Vukčević.
Prema njegovim riječima, u posljednje dvije godine značajan broj kazni rada u javnom interesu zamijenjen je kaznom zatvora, navodeći da to može biti indikator nedovoljno razvijene prakse kada je ova vrsta kazne u pitanju, ili nedovoljno razvijene svijesti građana o pozitivnim stranama ovog instituta, naročito u poređenju sa institucionalnim kažnjavanjem.
„Potrebno je detaljno analizirati razloge zbog kojih dolazi do zamjene kazne rada u javnom interesu kaznom zatvora, ne samo sa formalnog aspekta, kako bi se utvrdio najefikasniji način za redukovanje ovakvih slučajeva“, istakao je Vukčević.
Ukazao je da je potrebno nastaviti sa većom primjenom kazne kućnog zatvora, u skladu sa zakonom.
„U tom cilju, neophodno je obezbijediti dovoljan broj elektronskih uređaja za praćenje, kako bi se izbjeglo čekanje na izvršenje kazne kućnog zatvora kao i potencijalno izbjegavanje izricanja iste zbog tehničkih nemogućnosti izvršenja“, rekao je Vukčević.
Ovlašćeno lice u Direktoratu za izvršenje krivičnih sankcija u Ministarstvu pravde, ljudskih i manjinskih prava, Nataša Radonjić, kazala je da se iz godine u godinu bilježi porast u izricanju alternativnih sankcija, prvenstveno kazne rada u javnom interesu.
„To je jedna kazna kroz koju se najbolje može sprovesti probacioni rad i svrha alternativnog kažnjavanja. Imamo i drugu alternativnu kaznu, koja je alternativa izvršavanju kazni zatvora u prostorijama za stanovanje, gdje smo takođe kroz odluke sudova i kroz povjerenje za izricanje ovakvog oblika izvršenja kazne, imali značajne rezultate u smislu porasta izricanja ovakvih kazni“, navela je Radonjić.
Prema njenim riječima, kroz rad i kontrolu Direktorata uvidjeli su, kad su u pitanju ove dvije vrste kazni, da jedan broj osuđenih lica ne uspije da izvrši do kraja kaznu kako mu je određena pravosnažnom sudskom odlukom.
„Ta naša kontrola ima za posljedicu da preostali dio kazne bude zamijenjen efektivnom zatvorskom kaznom. I u prostoru alternativnog kažnjavanja moraju postojati sankcije za ona lica koja ne poštuju program izvršenja alternativne sankcije“, istakla je Radonjić.
Pravni ekspert, Milorad Marković, ocijenio je da sistem izvršenja alternativnih sankcija i reformu istog treba posmatrati kao proces koji ne može biti uspostavljen u kratkom vremenskom periodu.
„Moramo biti svjesni da za uspostavljanje bilo kojeg sistema u punoj mjeri, osim subjektivnih uslova koji treba da se stvore, odnosa onih koji se bave tim sistemima, uspostavljanje toga sistema ljudi koji rade u konkretnim stvarima predmetima, veoma je bitno da objektivni uslovi, koji često ne zavise od istih, budu takvi da dalji razvoj i unaprjeđenje sistema učine mogućim“, istakao je Marković.
On smatra da je trenutni sistem izvršenja krivičnih sankcija i sistem izvršenja alternativnih sankcija na najvećem mogućem nivou, imajući u vidu objektivne uslove.
„Ključan element unaprjeđenja i reforme kada govorimo o sistemu izvršenja krivičnih sankcija je stanje svijesti koje moramo posmatrati kako s aspekta cjelokupnog crnogorskog društva, tako i s aspekta državnih organa, sudova, tužilaštva i Direkcije za izvršenje krivičnih sankcija i probacione službe“, rekao je Marković.
Ocijenio je preduslov da bi alternativna sankcija imala efekat da građani osobe koje su izvršile krivično djele prihvate.
Sekretar u Domu zdravlja u Podgorici, Srđan Popović, rekao je da ta ustanova ima saradnju sa Direktoratom za izvršenje krivičnih sankcija od 2015. godine, navodeći da su od te godine dobili prve korisnike koji su obaljali rad u javnom interesu.
„U početku kad je to sve krenulo, bila je jako izražena skepsa prema ovom institutu. Postojao je veliki otpor, a ljudi su se plašili. Od 36 korisnika, najviše je njih osuđeno da je počinilo djela kao što su nedavanje izdržavanja, a bio ih i zbog učestvovanja u tuči, nanošenja teških tjelesnih povreda, kao i ugrožavanja javnog saobraćaja“, naveo je Popović.
Pojasnio je da su kasnije zaposleni počeli da se navikavaju na korisnike, navodeći da sa ponosom ističe kako ga u posljednje vrijeme pitaju kolege kad će dobiti nove korisnike.
Advokat Matija Vučićević smatra da su alternativne sankcije jako osjetljivo pitanje.
Ocijenio je i da postoji raskorak između svijesti društva u Crnoj Gori i kvaliteta legislative u pogledu alternativnih sankcija.
„Pošlo nam je za rukom da usvojimo međunarodne standarde kad su u pitanju alternativne sankcije, ali je napravljen raskorak u pogledu afirmacije svijesti društva“, istakao je Vučićević.
Konferencija je održana okviru projekta „Restorativna pravda – alternativnim sankcijama do resocijalizacije“, kojeg realizuje CeMI, a podržan je od nekadašnjeg Ministarstva pravde Crne Gore.
