U medijima se ovih dana vodi snažna debata oko termina lokalnih izbora u tri crnogorske opštine u kojima su već raspisani, u skladu sa Ustavom i izbornim zakonom. U proceduri je dostavljen prijedlog izmjena Zakona o lokalnoj samoupravi kojim se pokušava zaustaviti održavanje već raspisanih izbora.
CeMI snažno podržava ideju da se objedini održavanje lokalnih izbora u svim opštinama u jednom danu, ali isto tako smatra da se raspisani izbori moraju održati u ustavnom i zakonskom roku. Preporuka EU jeste da se kroz rad parlamentarnog odbora o izbornoj reformi razmotri održavanje lokalnih izbora u istom danu. Problem nije u opravdanosti ideje, već u načinu na koji se ona pokušava ostvariti.
Rješenje ne može biti u produžavanju mandata skupštinama opština, ali može biti u njihovom skraćivanju. Dogovor vlasti i opozicije treba da bude održavanje lokalnih izbora istovremeno u sve 24 crnogorske opštine bez izuzetka, možda već u maju iduće godine, bez obzira koliko je nekima ostalo do kraja mandata, uključujući i one u kojima se izbori održavaju u decembru ove godine. Time bi se na ustavan i demokratski način došlo do rješenja da se u isto vrijeme održavaju izbori u svim opštinama, a ne kako je predloženo samo u dijelu njih.
Takođe treba razmotriti ukidanje postojanja mogućnosti vanrednih lokalnih izbora po ugledu na Bosnu i Hercegovinu, odnosno da se 4 godine ranije zna termin održavanja lokalnih izbora, ponovo u istom danu, bez obzira da li su se neke vladajuće koalicije u međuvremenu raspale.
Neprihvatljivo je da se izabranim odbornicima, produži nakon isticanja mandat za pola godine. Na taj način odbornici bi upravljali opštinama nelegalno i nelegitimno pola godine duže. Građani su nosioci suvereniteta, kojega privremeno, na tačno određen rok, kod nas 4 godine, prenose na poslanike/odbornike. Niko sem oni ne mogu ovlastiti nekoga da u njihovo ime vlada. Takva vladavina ne može biti priznata jer ne dolazi od građana. Parlament ne može biti iznad volje građana.
Zakon o izboru odbornika i poslanika, u svom članu 5 je jasan kada kaže da mandat poslaniku i odborniku traje 4 godine. Za promjenu ovog zakona je potrebna 2/3 većina.
Jedan od osnovnih principa organizacije demokratskih izbora u Evropi je da se izbori moraju održavati redovno. Kopenhagenski dokument OEBS-a iz 1990. godine postavlja standard koji se odnosi na učestalost izbora, koji zahtijeva da se demokratski izbori održavaju u razumnim intervalima utvrđenim zakonom. Zahtijeva se da se izbori održavaju u skladu sa postojećim zakonskim okvirom i da budu zakazani u vremenskih okvirima utvrđenih tim okvirom.
Potpuno je neoprihvaljivo da se mijenja zakonski okvir tokom trajanja izbornog procesa, a posebno koji ima za cilj da ukine izborni proces koji je u toku. To bi bio nezabilježen primjer u demokratskim zemljama, te bi nanio tešku štetu stanju vladavine prava I izbornih sloboda u Crnoj Gori.
Predlagači zanemaruju da izborna administracija je nadležna da sprovodi izbore u skladu sa Ustavom i Zakonom o izboru odbornika i poslanika. Treba po svaku cijenu spriječiti raspad izborne administracije ako bi se desilo da opštinske sprovode izbore, a Državna izborna to ne radi. Nanijela bi se nenoknadiva šteta integritetu izbornog procesa. Koristimo ovu priliku da pozovemo Skupštinu Crne Gore da izabere predsjednika Državne izborne komisije.
Predlažemo da predlagači povuku prijedlog iz procedure i da u okviru parlamentarnog odbora vlast i opozicija dogovore održavanje lokalnih izbora u jednom danu u svakoj od 24 opštine Crne Gore, bez izuzetka, ali na ustavan i zakonit način, dok je raspisane izbore potrebno održati u skladu sa procedurama i rokovima koji teku 5. decembra ove godine. Dogovor treba da uključi da se nakon izborne reforme održe vanredni parlamentarni i predsjednički izbori krajem 2022. ili početkom 2023.