U Crnoj Gori je u porastu kreiranje i upotreba različitih stranica, grupa i mim naloga na društvenim mrežama kako bi se došlo do što većeg broja birača, što može imati negativne posljedice na izborni proces, jer politički subjekti, ne otkrivajući svoje autentične ciljeve, utiču na političko mišljenje građana.

To je saopšteno na pres konferenciji Centra za monitoring i istraživanje (CeMI) povodom predstavljanja finalnog izvještaja „Preoblikovanje izborne kampanje korištenjem društvenih medija u Crnoj Gori“.

Analitičarka medija u CeMI-ju, Milica Zrnović, kazala je da je monitoring sproveden na najčešće korištenoj platformi društvenih medija u Crnoj Gori Facebook-u u periodu od marta do avgusta, a da je za njega korištena platforma Crowd Tangle.

„Ovaj izvještaj je prvi ove vrste objavljen u Crnoj Gori u vezi sa koordinisan­im neautentičnim ponašanjem i prikupljanjem doka­za o zloupotrebama državnih resursa na internetu i van njega. Koordinisano neautentično ponašanje je definisano kao „grupa stranica ili ljudi koji rade zajedno kako bi zavarali druge o tome ko su ili šta rade““, navela je Zrnović.

Ona je pojasnila da se obim istraživanja fokusirao prvenstveno na analizi ponašanja različitih entiteta na Facebook-u tokom iz­bornog perioda 2020. godine i da li je to bilo u skladu sa standardima Facebook zajednice.

„Aktivnosti su obuhvatile monitoring ponašanja javnih naloga na Facebook-u, odnosno stranica (uključu­jući političke partije, političare i medije), grupe i mim stranice i profile. S tim u vezi, CeMI je obavio monitor­ing 135 javnih naloga i 153,6 hiljada sadržaja podijel­jenih tokom trajanja projekta“, navela je Zrnović.

Govoreći o monitoringu koordinisanog neauten­tičnog ponašanja, kako je kazala, CeMI je obavio monitoring 51 jav­nog naloga (17 stranica, osam grupa i 26 mim stranica i profila) i 134,6 hiljada sadržaja podijeljenih u periodu od marta do avgusta 2020.

„U vezi sa zloupotrebom državnih resursa, CeMI je obavio monitoring 59 javnih stranica i naloga (19 državnih organa, 9 javnih preduzeća, 20 političkih partija i 11 profila kategorisanih kao „političari“) i 18.999 sadržaja podijeljenih tokom perioda od šest mjese­ci. Pored toga, u oba slučaja obavljen je monitoring 25 medija, prilikom analize ponašanja koje bi moglo sugerisati postojanje koordinisanog ponašanja i zlo­upotrebe državnih resursa na društvenim mrežama“, istakla je Zrnović.

Ona je kazala da podaci ukazuju da je upotreba tehnologija, poseb­no društvenih medija u političke svrhe, trend u Crnoj Gori.

„Evidentan je porast upotrebe različitih alata dostupnih na internetu kako bi se došlo do što većeg broja građana, odnosno birača. Jedan od popularnih alata je onaj koji smo predstavili u ovom Izvještaju – kreiranje i upotreba različitih stranica, grupa i mim naloga na društvenim mrežama (posvećenim zabavi, kulturi ili zajednici) koji, ne otkrivajući svoje auten­tične ciljeve, dijele sadržaje putem kojih promovišu određeni politički narativ“, rekla je Zrnović.

Sve to, kako je upozorila, može imati negativne posljedice na izbor­ni proces, „jer politički subjekti na taj način utiču na političko mišljenje građana, a time i ugrožavaju pra­vo glasa na slobodan i informisan izbor“.

„Takođe, os­tavlja se prostor za manipulacije na internetu poput stvaranja iluzije masovne podrške ili popularnos­ti određenih subjekata kako bi se ostvarila istinska podrška, te širenje dezinformacija/lažnih vijesti/pogrešnih informacija. Pored toga, tehnologije stvaraju mogućnost da se međunarodni akteri umi­ješaju u nacionalne izborne procese“, kazala je Zrnović.

Podaci iz istraživanja, kako je kazala, po­kazuju da državne institucije nisu bile aktivne koliko i političke partije na društvenim mrežama tokom iz­bornog perioda.

„Ono što najviše zabrinjava je povećan broj investicija tokom izbornog perioda (npr. otvaran­je objekata, infrastrukturne rekonstrukcije, radovi na putevima, otvaranje parkova u urbanim zonama, javna rasvijeta, itd.), koji su instrument koristili kako vladajuća, tako i opozicione partije. Ovi podaci pokazuju da crnogorske političke partije još uvijek pronalaze način da ne poštuju antikorupci­jske standarde, kako na lokalnom, tako i na naciona­lnom nivou“, rekla je Zrnović.

Prema njenim riječima, posljedica bi mogla rezultirati kršenjem pravila kampanje i zloupotrebom državnih resursa koji nisu sankcionisani, što bi, kako je navela, negativno uticalo na uk­upni integritet izbornog procesa, kao i na povjerenje građana u fer i slobodne izbore.

Zrnović je ocijenila da bi zakonodavci, izborne vlasti i drugi izborni akteri trebalo da zajednički kapitalizuju mogućnosti i riješavaju izazove koje donosi korištenje društvenih medija to­kom izbora.

„Imajući ovo u vidu, domaće strategije i taktike za bor­bu protiv korupcije mogle bi igrati presudnu ulogu u sprečavanju obmanjujućeg političkog ponašanja na društvenim mrežama i zloupotreba državnih resursa, jer politički akteri širom svijeta sve više usvajaju nove metode za kreiranje i vještačko stvaranje sadržaja na društvenim medijima“, navela je Zrnović.

Ona je ukazala da organizacije civilnog društva i mediji igraju važnu ulogu, ne samo u po­gledu obrazovanja građana i sprovođenja kampanja za podizanje svijesti o digitalnim pravima i prijetnja­ma na internetu, veći u smislu jačanju sopstvenih kapaciteta u korištenju novih tehnologija i borbu protiv obmanjujućih kampanja, poput dezinformacija, lažnih vijesti, pogrešnih informacije, itd.

Izvršna direktorica CeMI-ja, Teodora Gilić, kazala je da ta organizacija u saradnji sa Međunarodnom fondacijom za izborne sisteme (IFES) i Facebook-om sprovodi pilot projekat, koji ima za cilj unaprjeđenje integriteta izbornog procesa u Crnoj Gori, zaštitu prava na slobodu izražavanja u digitalnom prostoru, uz poštovanje ustanovljenih pravila političkog oglašavanja tokom izborne kampanje, kao i drugih standarda i pravila Facebook-a.

Ona je pojasnila da je fokus projekta bio na monitoringu društvenih mreža uoči parlamentarnih izbora održanih ove godine.

„Važno je naglasiti da društveni mediji nisu regulisani crnogorskim zakonodavstvom pa je cilj monitoringa bila procjena načina i stope upotrebe društvenih medija tokom političke kampanje u Crnoj Gori odnosno procjena da li je došlo do kršenja standarda Facebook zajednice“, rekla je Gilić.

Na pres konferenciji je saopšteno da je kroz partnerstvo sa Facebook-om i IFES-om, CeMI uspio da usmjeri pažnju odgovarajućih timova unutar Facebook-a na sumnjivu mrežu Facebook profila i na njihov dalji monitoring.