Evropa u mom gradu

Centar za građansko obrazovanje (CGO), u saradnji sa Centrom za monitoring (CEMI) iz Podgorice i Građanskim inicijativama iz Beograda, u januaru 2011, započeo je realizaciju projekta „Evropa u mom gradu“ koji je podržan od strane Evropske unije posredstvom Delegacije EU u Crnoj Gori. Projekat je kofinansirala Skupština Crne Gore i Komisija za raspodjelu dijela prihoda od igara na sreću Vlade Crne Gore. Cilj projekta je bio jačanje kapaciteta i uloge lokalnih zajednica i organizacija civilnog društva u Crnoj Gori, radi uspostavljanja dugotrajnijeg i efikasnijeg doprinosa procesu integracije u Evropsku uniju. Konkretnije, projekat teži povećanju stepena razumijevanja i podrške procesu pristupanja EU građana i građanki Crne Gore, kroz stvaranje uslova za njihovo kvalitetnije učešće u javnim debatama i platformi za saradnju između lokalnih samouprava, lokalnih organizacija civilnog društva I građana i građanki devet crnogorskih opština: Podgorica, Nikšić, Cetinje, Ulcinj, Budva, Herceg Novi, Bijelo Polje, Pljevlja, Kolašin. Ciljna grupa projekta su bili građani i građanke devet opština u Crnoj Gori čije je razumijevanje i aktivna podrška procesu integracije u EU od ključne je važnosti za ukupni uspjeh ovog procesa. Direktni korisnici su organizacije civilnog društva I mediji, kao i administracije devet crnogorskih opština čiji će kapaciteti biti osnaženi u zagovaranju za evropske integracije u njihovim opštinama, a saradnja i dijalog sa građanima i građankama biti unaprijeđen. Projekt „Evropa u mom gradu“ je nastojao djelovati na dva nivoa tekućih izazova. S jedne strane, imao je za cilj informisanje građana i građanki devet crnogorskih opština kroz pružanje lokalno relevantnih, prilagođenih i ciljanih informacija. S druge strane, kroz uključivanje lokalnih vlasti i lokalnih organizacija civilnog društva u ovaj proces, težilo se uspostavljanju trajne saradnje i razmjene znanja i iskustava između lokalnih vlasi, predstavnika civilnog društva i samih građana i građanki, koji bi pokretali pitanja vezana za evropske integracija a od značaja za učesnike na lokalnom nivou, formulisali interese i prioritete u odnosu na ovaj proces i sprovodili zajedničke aktivnosti u budućnosti. To će biti značajan korak ka većem stepenu aktivnog učešća građana i građanki u procesu integracija, posebno ako se ima u vidu da suštinska uspješnost sprovođenja ovog procesa zahtijeva punu informisanost I podršku građana i građanki Crne Gore. Iskustva zemalja koje su ranije prošle ovaj proces (npr. Bugarska, Hrvatska) su pokazala da je podrška građana i građanki procesu pristupanja Evropskoj uniju u prvoj fazi na visokom nivou ali da, kako zemlja odmiče u reformama i ulazi u naredne faze, ta podrška u najveće broju slučajeva opada. Ovo se uglavnom objašnjava složenošću procesa, čije koristi i značaj u trenutku sprovođenja reformi i ispunjavanja postavljenih uslova, nijesu uvijek dovoljno vidljive građanima i građankama. Pred Crnom Gorom je izazov održanja postojeće podrške EU, kao i njenog jačanja u godinama koje dolaze a koje će biti prilično zahtjevne, kako bi se osigurao i puni legitimitet procesa pristupanja i reformi koje vode demokratizaciji društva.

Reforme koje se sprovode sa centralnog ka lokalnom novou, a proizvode realne posljedice na život građana I građanki na lokalnom nivou, mogu dovesti do pada povjerenja i nezadovoljstva građana i građanki samim procesom ukoliko se reforme dožive kao nametanje od strane Evropske unije a ne kao pokušaj razvoja društva kroz usklađivanje sa standardima zemalja Evropske unije. Kako bi se izbjegao ovaj scenario, neophodno je kontinuirano i sadržajno informisanje o koristima (pristup tržištu, tehnička pomoć stručnjaka, dostupnost fondova i finansijske podrške, itd.), ali i odgovornostima i obavezama koje proizilaze iz članstva u Uniji. Imajući u vidu fazu u kojoj se Crna Gora trenutno nalazi, jako je važno da se akteri na lokalnom nivou informišu koje su to ključne sektorske politike Evropske unije koje utiču na lokalni nivo, kako se te politike formulišu i koji su instrumenti njihove primjene. Proces kreiranja lokalnih politika razvoja u lokalnim samoupravama, u skladu sa principima kreiranja i primjene ključnih sektorskih politika EU, znači stvaranje pretpostavke za dinamičan razvoj, demokratsku konsolidaciju, bržu ekonomsku I socijalnu tranziciju – samim time bržu integraciju u EU. Ovakav način razmišljanja I djelovanja čini lokalnu zajednicu i sve aktere u njoj spremnijima da iskoriste prednosti koje nosi proces evropskih integracija, ali i kompetentnijim da se izbore sa narastajućim potrebama građana i građanki, povećanjem sopstvenih nadležnosti (samim time i odgovornosti) kako tok integracije bude dalje odmicao. S obzirom da su lokalne vlasti najbliži komunikacijski nivo građanima i građankama, njihova je uloga ključna, iako nedovoljno prisutna, u predstavljanju vrijednostih tekovina Evropske unije, kao i upoznavanju građana i građanki sa procesom evropskih integracija.