Balkanska komparativna studija izbora: Uticaj personalnog glasanja na demokratske procese unutar partija

Projekat „Balkanska komparativna studija izbora – Uticaj personalnog glasanja na unutarpartijsku demokratiju“ realizuje Centar za monitoring i istraživanje CeMI u saradnji sa partnerima Fakultetom političkih nauka u Beogradu, i kosovskim think-tankom KIPRED. U projekat su takođe uključeni eksperti i istraživači iz Bosne i Hercegovine. Projekat se realizuje u okviru Regionalnog istraživačkog programa za Zapadni Balkan „Regional Research Promotion Programme“ – RRPP, finansiranog od strane Švajcarske Agencije za razvoj i saradnju, a koji se sprovodi od strane Univerziteta Friburg.

Projekat je pokrenut da pored akademskog sagledavanja ovog pitanja da doprinos debati oko izborne reforme u sve četiri zemlje u kojima se sprovodi.

Kao što se može primijetiti radi što obuhvatnije analize efekata personalizacije na političke partije, istraživački okvir je sužen na izborne sisteme partijskih lista. Opredijelili smo se za četiri zemlje. Sve one koriste isti izborni sistem – proporcionalni sistem partijskih lista. Od toga dvije koriste zatvorene blokirane liste (Crna Gora i Srbija), a u dvjema je uvedeno preferencijalno glasanje (Bosna i Hercegovina i Kosovo).

Savremene liberalne demokratije odlikuje visoko personalizovana politika. Vlade su prepoznatljivije po liderima nego partijama koje predstavljaju osnov njihovog konstituisanja. Trend personalizacije nije karakterističan isključivo za predsjedničke sisteme, već je postao odlika parlamentarnih političkih sistema. Pored personalizacije na nivou lider – politička partija, karakteristična je i personalizacija politike na nivou poslanik – politička partija. Zahvaljujući uvođenju preferencijalnog glasanja u proporcionalnim sistemima partijskih lista, znatno je proširen krug izbornih sistema u kojima birači imaju značajnu ulogu u izboru svojih predstavnika. Istorijski gledano, predstavnička pozicija je ojačana prihvaćenim stavom da je poslanik, a ne partija „vlasnik mandata“, dok ju je preferencijalno glasanje dodatno poduprlo.

Ovaj projekat će se baviti personalizacijom politike na nivou poslanik – politička partija, odnosno time koliko element personalizacije izbornog sistema, odnosno personalnog glasanja, utiče na političke partije, kako na odnose unutar njih tako i odnose i između njih.

Takođe, ovo istraživanje će biti usredotočeno na trougao koji čine: (1) partije, (2) kandidati i (3) birači. S druge strane, efekte personalizacije izbornog sistema na političke partije ćemo pratiti kroz tri dimenzije: (1) uticaj na političke partije (2) uticaj na ponašanje kandidata/predstavnika, (3) uticaj na ponašanje birača.

CeMI je uspostavio saradnju sa globalnim projektom Komparativna studija kandidata za poslanike (Comparative Candidate Study), tako da će u zemljama projekta biti sprovedeno ovo istraživanje, čime će naše zemlje biti globalno uporedive, uključene u globalnu bazu sa nalazima iz svih zemalja u kojima je istraživanje sprovedeno, što će predstavljati veliki resurs brojnim istraživačima zainteresovanim za istraživanje na ovom polju.